คำว่าเสรีภาพ หรือ Freedom ในทางปรัชญาจะหมายความถึงเจตจำนงเสรี หรือ Free Will ซึ่งเป็นคำที่สืบทอดใช้กันมาตั้งแต่ยุคกรีกโบราณก่อนคริสตกาลทีเดียว คำว่าเสรีภาพแต่เดิมจึงแฝงนัยยะทางเทววิทยาที่หมายรวมถึงอิสระจากการกดขี่และการเอารัดเอาเปรียบจากเทพ หรือ สมมุติเทพ รวมทั้งอิสรภาพจากพันธะบาปและสถานะทาส… ส่วนคำว่าเสรีภาพ หรือ Freedom ที่พูดถึงกันทั้งหมดในปัจจุบัน มักจะเป็นภาพรวมที่ครอบคลุมถึงเสรีภาพทางสังคม เศรษฐกิจ การศึกษา การเดินทาง การท่องเที่ยว การเลือกคู่ครอง การใช้ชีวิต และ การเมืองที่รับประกันสิทธิ์หรือสถานะแก่พลเมืองให้เท่าเทียม หรือ ใกล้เคียงกันเป็นอย่างน้อย…
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ… เสรีภาพ หรือ Freedom มักจะถูกใช้กล่าวอ้างเพื่อเข้าไปจัดการเงื่อนไขทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง การศึกษา การเดินทาง การท่องเที่ยว การเลือกคู่ครอง รวมทั้งการใช้ชีวิต ทั้งในระดับครอบครัว ระดับชาติ และ ระดับโลก… ซึ่งทั้งหมดล้วนมีภาพการต่อสู้ดิ้นรนของฝ่ายที่พยายามจะเป็นเจ้าของเสรีภาพ… กับฝ่ายที่ “อาจจะมี หรือ ไม่มีข้ออ้างที่ไม่ยินดีมอบเสรีภาพ” ดังร้องขอของอีกฝ่ายก็ได้ ในขณะที่หลายกรณีมีการอ้างเสรีภาพของทั้งสองฝ่าย และ ต่อสู้กันบนเป้าหมายที่อยู่ตรงกันข้ามแต่เป็นข้ออ้างเดียวกัน
อย่างไรก็ตาม… สถานการณ์การต่อสู้ดิ้นรนประเด็นเสรีภาพที่เด่นชัดที่สุดในประวัติศาสตร์ของมวลมนุษยชาติเหตุการณ์หนึ่ง คงไม่มีใครปฏิเสธความขัดแย้งเรื่องสีผิวเผ่าพันธ์ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งถือว่ายังคงหลงเหลือความขัดแย้งและเกลียดชัง หวาดระแวงกันอยู่ในสังคมอเมริกัน นับตั้งแต่ทาสผิวสีกลุ่มแรกถูกส่งไปที่นั่นจนถึงปัจจุบัน
ในประวัติศาสตร์ความขัดแย้ง และ การต่อสู้เพื่อเสรีภาพของคนผิวสีในอเมริกา ชื่อแรกที่หลายคนคุ้นเคยน่าจะเป็น Dr.Martin Luther King Jr. ผู้สังเวยชีวิตให้การต่อสู้ที่ไม่มีวันชนะไปเมื่อวันที่ 4 เมษายน ปี 1968 ซึ่งเป็นวันครบรอบอายุ 40 ปีของสตรีผิวสีผู้เคียงไหล่ต่อสู้เพื่อสิทธิและเสรีภาพของคนอเมริกันเชื้อสายแอฟริกันชื่อ Maya Angelou
Maya Angelou เป็นกวีและนักเขียนที่มีชื่อเสียง และ ได้รับการยอมรับมากที่สุดคนหนึ่งในอเมริกา ถึงแม้เธอจะเป็นสุภาพสตรีเชื้อสายแอฟริกัน และ เคยใช้ชีวิตช่วงวัยรุ่นกับการต่อสู้ดิ้นรนด้วยอาชีพหลากหลาย ทั้งงานในครัว ในไนท์คลับ เป็นนักแสดงในคณะโอเปร่า Porgy and Bess… ซึ่งผลงานเสียงร้องและการเต้นรำของเธอ โดดเด่นจนได้บันทึกเสียงออกอัลบั้มของตัวเองชุดแรกชื่อ Miss Calypso ในปี 1957… ก่อนจะผันตัวเองไปทำงานเป็นผู้ประสานงานและดูแลข้อมูลข่าวสารให้ NGO เครือ SCLC หรือ Southern Christian Leadership Conference ในพื้นที่ Egypt และ Ghana รวมทั้งเขตปลดปล่อยอาณานิคมในแอฟริกาหลายพื้นที่… และเธอไม่พลาดที่จะเข้าร่วมเป็นแกนนำเคลื่อนไหว Civil Rights Movement ที่นำโดย Dr.Martin Luther King Jr. ในยุค 60’s
คำว่าเสรีภาพสำหรับหญิงแกร่งผู้ห้าวหาญ และ คลุกคลีอยู่กับเสรีภาพดินแดนอาณานิคมหลายพื้นที่ในแอฟริกา รวมทั้งการลุกฮือครั้งใหญ่ที่สุดของคนผิวสีในอเมริกา โดยจบลงที่การสังหารผู้นำการเรียกร้องอย่าง Dr.Martin Luther King Jr. ซึ่งการจบชีวิตของแกนนำสูงสุดในความเคลื่อนไหวครั้งนั้น นอกจากจะทำลายพลังคนผิวสีในอเมริกาในวาระนั้นลงได้แล้ว ขวัญและกำลังใจของนักต่อสู้ในกลุ่ม Civil Rights Movement ทั้งหมด ยังหล่นหายไปจนไม่เหลือการเรียกร้องจากคนผิวสี ในรูปแบบองค์กร และ เป็นขบวนการให้เห็นอีกในสังคมอเมริกันอีกนับแต่นั้น…
ส่วน Maya Angelou ผู้รู้ซึ้งดีว่า… Freedom Is Never Free หรือ เสรีภาพไม่เคยได้มาเปล่าๆ ทั้งจากชีวิตวัยเด็กที่ยากลำบากจากการถูกขืนใจ และ ตั้งครรภ์แรกตั้งแต่อายุเพียง 14 ปี ซึ่งเธอได้ถ่ายทอดไว้ในนวนิยายเล่มแรกของเธอเรื่อง I Know Why the Caged Bird Sings ซึ่งตีพิมพ์ในปี 1969 หลังประสบการณ์การเข้าร่วมในเหตุการณ์ปลดปล่อยอาณานิคมหลายพื้นที่ในแอฟริกา ก่อนจะผันตัวเองเข้าสู่อาชีพนักประพันธ์ โดยการชักนำของ John Oliver Killens ซึ่งเป็นนักเขียนนวนิยายที่ถ่ายทอดเรื่องราวของคนแอฟริกัน–อเมริกัน จนเธอคลอดงานเขียนอย่าง I Know Why the Caged Bird Sings… ซึ่งก่อนหน้านั้น เธอได้ย้ายมานิวยอร์ค และ เข้ากลุ่ม Harlem Writers Guild ก่อนจะพาตัวเองกลายเป็นกวี และ นักเขียนที่ทำผลงานได้โดดเด่นไม่แพ้ใครในยุคสมัยของเธอ
Marguerite Annie Johnson หรือ Maya Angelou เกิดที่เมือง St. Louis ในรัฐ Missouri เมื่อวันที่ 4 เมษายน ปี 1928… เป็นลูกคนที่สองของคู่แต่งงานที่ความสัมพันธ์เลวร้ายจนอย่าร้างกันในขณะที่ Maya Angelou อายุเพียง 3 ขวบ… เธอกับพี่ชายอายุ 4 ขวบจึงถูกส่งขึ้นรถไฟเพียงลำพังสองพี่น้องไปหาคุณยายที่เมือง Stamps ในเขตรัฐ Arkansas… โชคดีที่ทั้งคู่ไปถึงคุณยายอย่างปลอดภัย และ โชคดีมากที่คุณยายค้าขายมีรายได้และมีฐานะกว่าชาวแอฟริกันอเมริกันครอบครัวอื่นในยุคข้าวยากหมากแพงช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง… เธอและพี่ชายจึงได้โอกาสหลายอย่างรวมทั้งการได้เรียนหนังสือ
20 มกราคม ปี 1993… ใน พิธีสาบานตนเข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดีคนที่ 42 ของ Bill Clinton… Maya Angelou ได้รับเกียรติให้อ่านกวีชุด On the Pulse of Morning ในพิธีสำคัญนั้น… เพราะ Maya Angelou ในวัยเกษียณ… ได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งในกวีที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรมกับสังคมอเมริกันที่มีเพียงไม่กี่คน ถึงแม้ว่าจะไม่เคยได้รับการยกย่องให้เป็นกวีเอกของสหรัฐอเมริกา หรือ United States Poet Laureate อย่างเป็นทางการก็ตาม… บทกวี และ ลำนำที่เธอผลิตขึ้นช่วงบั้นปลายของชีวิต จึงทรงพลังและมีอิทธิพลกับคนส่วนใหญ่ที่รู้จัก และ รับเอาแรงบันดาลใจมากมายจากเกล็ดชีวิตของกวีและนักเขียนร่วมสมัยที่ยิ่งใหญ่ที่สุดคนหนึ่งของอเมริกาคนนี้…
ปี 2013 เธอได้รับรางวัล Literarian Award ซึ่งเป็นรางวัลแห่งชาติกิตติมศักดิ์ด้านวรรณกรรม สำหรับผู้มีส่วนร่วมในแวดวงวรรณกรรมของสหรัฐอเมริกา และ Maya Angelou ได้จากไปในวัย 86 เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม ปี 2014… ทิ้งเรื่องเล่าและแรงบันดาลใจไว้มากมายให้คนรุ่นหลังได้เล่าขานและจดจำ… โดยเฉพาะเสรีภาพ และ การยืนหยัดที่แท้เพื่อเสรีภาพที่แท้ในตน
References…
