ในยุคตื่นข้อมูลจนมีคำกล่าวถึงความสำคัญของข้อมูลว่า “Data Is The New Oil” อันนิยามถึงความสำคัญของข้อมูลในกลไกเศรษฐกิจและสังคมที่นับวันก็จะยิ่งจำเป็น และ มีความสำคัญไม่ต่างจากน้ำมันเชื้อเพลิงที่อยู่เบื้องหลังกิจกรรมหลายอย่างในชีวิตประจำวันของทุกคน
แต่ข้อมูลมากมายที่มีอยู่และเกิดใหม่บนโลกใบนี้ส่วนใหญ่ ก็ไม่ได้หมายรวมว่าทุกข้อมูลจะมีค่า และ จำเป็นต้องมีทั้งหมด โดยเฉพาะข้อมูลที่ยังคงสถานะการเป็นข้อมูลอยู่แบบเดิม… เว้นแต่จะมีการนำข้อมูลไปสังเคราะห์แบบ DIKW หรือ DIKW Pyramid ซึ่งคิดค้นโดย Danny Wallace
Professor Dr.Danny P. Wallace เป็นผู้เชี่ยวชาญด้าน KM หรือ Knowledge Management จาก University of Alabama ซึ่งเป็นผู้คิดค้น DIKW Pyramid เพื่อใช้อธิบายความสัมพันธ์ของ Data หรือ ข้อมูล… กับ Information หรือ สารสนเทศ… กับ Knowledge หรือ องค์ความรู้ และ Wisdom หรือ ภูมิปัญญา
DIKW Pyramid จะใช้อธิบายการนำ Data หรือ ข้อมูลมาผ่านกระบวนการประมวลผล หรือ Process ทั้งการสังเคราะห์และวิเคราะห์… ซึ่งจะได้ Information หรือ สารสนเทศ อันเป็นกลุ่มข้อมูลที่สามารถใช้ประโยชน์ได้ตั้งแต่ระดับใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงเฉพาะกรณี ไปจนถึงการใช้เพื่อสังเคราะห์ให้เป็นองค์ความรู้ หรือ Knowledge ซึ่งจะเป็นสารสนเทศที่เชื่อถือได้ และเมื่อองค์ความรู้ชุดหนึ่งถูกใช้ประโยชน์ครั้งแล้วครั้งเล่าก็ยังให้ผลลัพธ์และประโยชน์ได้เหมือนเดิม หรือ ดีกว่าเดิม องค์ความรู้นั้นก็จะกลายเป็นภูมิปัญญา หรือ Wisdom ในที่สุด
ประเด็นเป็นแบบนี้ครับ… ข้อมูล หรือ Data โดยทั่วไปจะยังเป็นเพียงวัตถุดิบของสารสนเทศ และ องค์ความรู้เท่านั้น… ข้อมูล หรือ Data จึงมีโอกาสถูกโต้แย้ง แก้ไข และ ลบทิ้งได้ ทั้งโดยธรรมชาติของข้อมูลชุดนั้นๆ เอง หรือ โดยเจตจำนงค์บางอย่างที่ต้องการใช้ข้อมูลด้วยเหตุผลและเงื่อนไขที่ต่างออกไป
กรณีข้อมูลการเหยียบดวงจันทร์โดย Neil Armstrong กับ Buzz Aldrin และ Michael Collins ในภารกิจ Apollo 11 ช่วงเดือนกรกฎาคม ปี 1969… ซึ่งมีคนโต้แย้งและเชื่อว่าเป็นการจัดฉากถ่ายทำในสตูดิโอแบบหนังฮอลลีวู๊ดโดยสหรัฐอเมริกา… จนกระทั่งเวลาผ่านไปกว่า 50 ปี… องค์ความรู้เรื่องการเดินทางไปดวงจันทร์จึงได้กลายเป็น “ภูมิปัญญาของมนุษยชาติ” โดยกลุ่มคนที่ไม่เชื่อว่า Apollo 11 ได้ไปถึงดวงจันทร์มาแล้วจริงๆ ต่างก็ล้มหายตายจากไปมาก ถึงแม้จะมีคนขุดมาทำเป็นหนังเรื่อง Operation Avalanche ออกฉายในปี 2016 ที่เพิ่งผ่านมาไม่นานนี้ก็ตาม…
ประเด็นที่อยากบอกก็คือ… Data กับ Information จะถือว่าเป็นการใช้ข้อมูลขั้นพื้นฐานที่ทำได้อย่างมากก็เพื่อช่วยให้การตัดสินใจแม่นยำขึ้นเท่านั้น… เว้นแต่จะแปลงข้อมูลและสารสนเทศให้ไปอยู่ในรูปของ Knowledge ซึ่งจะเป็นเหมือน “แม่แบบ” ของข้อมูลชุดนั้นๆ ที่เคยถูกใช้ประโยชน์มาก่อนแล้ว การใช้ Knowledge หรือ องค์ความรู้จึงข้ามการมี หรือ ไม่มีข้อมูล รวมทั้งการใช้ หรือ ไม่ใช้ข้อมูลประกอบอีกก็ได้… ยิ่งถ้าองค์ความรู้ถูกใช้ซ้ำในบริบทซ้ำๆ มายาวนานจนกลายเป็น “ภูมิปัญญา หรือ Wisdom” ด้วยแล้ว การใช้ซ้ำก็จะยิ่งไม่ต้องกังวลเรื่องข้อมูลและสารสนเทศอีก… เรื่องข่าวปลอม ข้อมูลปลอม หรือ ข้อโต้แย้งสมคบคิดปลอมๆ แบบกรณี Apollo 11 ก็จะหายไปทั้งหมด
ส่วนท่านที่กำลังทำ KM เพื่อต่อยอดการสู่การสร้างภูมิปัญญาให้องค์กร หรือ ชุมชนและประเทศชาติ… DIKW Pyramid คือแนวทางหลักในปัจจุบันครับ!
References…
